اين روزها رفتار درماني شناختي ( CBT ) جايگاه ويژه ايي را در روانشناسي به خود اختصاص داده است. رويکرد نسبتا جديدي است که فرد را در زمينه هاي زيستي، اجتماعي و فرهنگي خود قرار مي دهد و با تکيه بر اصول و قوانين مختلف روان شناسي، سالم زيستن و سالم انديشيدن را به فرد مي آموزد. در اين مقاله ميخواهيم با مباني بنيادي درمان شناختي_ رفتاري آشنا شويم.
در ابتدا بهتر است با واژه هاي کليدي اين رويکرد ( CBT ) بيشتر آشنا شويم .
اين رويکرد از سه واژه درمان ، رفتاري و شناختي تشکيل شده است، که به اختصار آن را توضيح مي دهيم.
– درمان: اين واژه براي مبارزه با مشکلات، بيماري ها و شرايط غير معمول که براي افراد در موقعيت هاي گوناگون رخ مي دهد، به کار برده مي شود.
– شناختي: به هر آنچه در ذهن ما مي گذرد مثل : روياها، خاطرات، تصوير ، افکار گفته مي شود.
به عنوان مثال: فکر کردن يک فرايند ذهني به حساب مي آيد.
– رفتاري: به هر آنچه که ما انجام مي دهيم، مرتبط است. آنچه که مي گوييم، چگونگي تلاش ما براي حل مشکلات، چگونه رفتار کردن.
به عنوان مثال: گاز گرفتن زبانتان به جاي گفتن حرفي که به ذهنتان مي رسد. اين يک نيم رفتار است يعني سعي داريم اين رفتار را انجام ندهيم.
بنيادهاي نظريه
*شناخت، رفتار و احساسات فرد را کنترل مي کند.
*به رشد شخصيت فرد که تحت تاثير يادگيري و اثراتي است که محيط بر فرد مي گذارد، بها مي دهد.
*سلامت رواني و عاطفي افراد تحت تاثير درک فرد از اطلاعات و وقايع پيرامونش بستگي است.
*علت ايجاد اختلالات رواني يا رشد ويژگي هاي شخصيتي مثبت و رفتارهاي سازگارانه بستگي به تاثيري است که فرد از محيط و هم چنين محرک هاي دروني خودش مي گيرد.
اصول کلي رفتار درماني شناختي
*افکار و احساسات ما نقش بنيادي و اساسي در رفتار ما دارد.
*ايجاد اختلالات روان شناختي به دليل يادگيري نامناسب و افکار ناسازگار است.
*با توجه به اينکه گذشته در شکل گيري رفتار فرد تاثير زيادي دارد، اما تمرکز اين رويکرد براي ايجاد تغيير در رفتار در زمان حال (اينجا و اکنون ) است.
*هدف درمان،کمک به فرد، براي ايجاد تغييرات مثبت در زندگي اش است.
*درمان شناختي_رفتاري بر اين اساس است که شناخت، عواطف و رفتار فرد با يکديگر ارتباط و تعامل دارند.
*يکي از اصل هاي مهم و محوري در CBT ” همانگونه که فکر مي کنيد، احساس مي کنيد ”
اصل CBT اين است: اگر به روش سالم فکر کنيد، مي توانيد شادتر و موفق تر زندگي کنيد.
CBT به فرد کمک مي کند تا درک بهتري از مسائلي که باعث ناراحتي و عدم تعادل رواني مي شود، پيدا کند. در اين روش مشکل را به صورت اجزاي کوچکتري تبديل مي کنند و اين باعث مي شود تا فرد چگونگي تاثير مشکل را در زندگي بهتر ببيند.
معمولا يک حادثه يا يک موقعيت دشوار در مسير زندگي فرد باعث تغييرات نامناسب در قسمت هاي مختلف ذهن مي شود. اين بخش شامل از موارد زير نشکيل شده است :
هرکدام از اين موارد بر ديگري تاثير گذار است. اگر طرز تفکر افراد درباره مشکل خاص باشد، باعث تغيير و تحول حالات فيزيکي و احساسي مي شود.
مثال:
وضعيت يا موقعيت مشکل: شما روز بدي را گذرانده ايد و خسته و رنجيده هستيد، بنابراين تصميم مي گيريد براي تمدد اعصاب و خريد مواد غذايي به بيرون برويد. همان طور که شما در طول خيابان در حال رفتن هستيد يکي از آشنايان از کنارتان گذشته و ظاهرا به شما اعتنايي نکرده و شما را ناديده گرفته است.
طرز تفکر سالم و کمک کننده:
طرز تفکر سالم: به نظر مي رسد اين دوست من گرفته و درهم بود. تعجب مي کنم اگر مسئله و يا گرفتاري خاصي برايش ايجاد شده باشد.
احساسات سالم: احساس نگراني براي دوستي که به شما بي توجه بوده مي کند.
تغييرات جسمي و فيزيکي در فرد سالم: فردي با قدرت تفکر سالم بعد از بازگشت به منزل با دوست خود تماس گرفته از احوال او جويا گشته تا مطمئن شود که او سالم است.
طرز تفکر ناسالم، غير مفيد و مضر:
او مرا ناديده گرفته، بنابراين او مرا دوست ندارد.
احساسات در فردي با تفکرات ناسالم: احساس کمبود، افسردگي و طرد شدن از سوي دوستش بر او غلبه مي کند.
تغييرات جسمي و فيزيکي: در اثر آزردگي شديد فرد ممکن است دچار دل بهم خوردگي، دل پيچه و تهوع شود.
رفتار درماني شناختي چيست؟
رفتار درماني شناختي ( CBT ) بر پايه اين تصور کلي است که رفتارها و الگوهاي فکري منفي تاثير به سزايي بر عواطف شخصي دارد. CBT به تشخيص و تحليل و تغيير افکار و رفتارها کمک مي کند، يعني به تسکين احساس اضطراب و افسردگي کمک مي کند. درمان رفتاري-شناختي مرکب از دو شيوه رفتاري موثر روان درماني است : درمان شناختي و درمان رفتاري
درمان رفتاري: به بهبود ارتباط بين موارد مشکل ساز و عکس العمل هاي عادي فرد نسبت به اين موارد کمک مي کند. عکس العمل هايي مثل: ترس، افسردگي يا خشم و رفتارهاي خودآزار
اين شيوه به ما مي آموزد که چگونه فکر و بدن خود را آرام سازيم، تا بتوانيم احساس بهتري داشته باشيم. آزادتر فکر کنيم و بهتر تصميم بگيريم.
درمان شناختي: درمان شناختي به ما مي آموزد که الگوهاي فکري معين چگونه باعث بيماري مي شود، به طور مثال زماني که مظرب، نا اميد و خشمگين مي شويم، بدون هيچ دليل منطقي، ما را براي اقدام به رفتاري نادرست تحريک مي کند.
زماني که اين دو درمان ( CBT ) باهم ترکيب مي شوند ما را به افرادي نيرومند تبديل مي کنند تا بتوانيم با بيماري ها مقابله کنيم و هم چنين رضايت بيشتري از زندگي به دست آوريم.
10 نکته طلايي CBT
1.change: افکار و به دنبال آن اعمالتان را تغيير دهيد.
2.Homework: چيزي را که ياد مي گيريد، تمرين کنيد.
3.Action: وقتي ياد مي گيريد، حرفش را نزنيد، انجام دهيد.
4.Need: سعي کنيد فورا مشکلتان را پيدا کنيد.
5.Goals: فقط به هدفتان فکر کنيد و سعي کنيد بهش برسيد.
6.Evidence: دست از تلاش برنداريد.
7.view: مسائل را از زواياي مختلف ببينيد.
8.I can do it: به خودتان اعتماد کنيد.
9.Experience: حالا زمان ديدن تغييراتتان است.
10.write it down: پيشرفتهايتان را يادداشت کنيد.
چگونه رفتار درماني شناختي نتيجه بخش خواهد بود؟
تحقيقات علمي گسترده نشان داده اند که تغيير در روش رفتار و افکار افراد مي تواند تاثيرات بنيادي بر حالات عاطفي شخصي داشته باشد، cbt به شخص مي آموزد که الگوهاي نا به هنجار عمل و رفتاري را جست وجو کرده، تشخيص داده و تحليل کند.
به محض اين که اين الگوهاي بي فايده تشخيص داده شوند، به بيماران مي آموزند که چگونه با آنها مقابله کرده و افکار و رفتارشان را بازسازي و اصلاح کنند. رفتار مبتني بر منطق و تفکر متکي بر واقعيت مي شود. حالت هاي عاطفي منفي چون: افسردگي و اضطراب هم تسکين مي يابد.
درباره این سایت